تطبیق نظام‌های تحلیل گفتمان بر نظریه وجوب و استحباب در تفسیر آیات الاحکام (با محوریّت آیه وصیّت)

آیات الاحکام، پایه و اساس استنباط‌های فقهی بوده و تفاوت در تفسیر این قبیل آیات، تغییر نوع حکم فقهی و به تبع آن عمل مکلّفین را به دنبال دارد. در گفتمان قرآنی، مطللوبیّت برخی اعمال در ساختارهایی بیان شده که حکم فقهی آن همزمان می‌تواند حمل بر وجوب و نیز استحباب شود. با توجه به ظرفیت‌هایی که تحلیل گفتمان و نظریه‌های این رویکرد برای تحلیل آیات الاحکام داراست مقاله حاضر، به شیوه تطبیقی و با مطالعه موردی، احکام مترتّب بر تفسیرهای مختلف آیه وصیّت را در قالب نظام‌های گفتمانی تبیین نموده و حکم وجوب آیه را منطبق بر  نظام گفتمانی «هوشمند» و برنامه مدار می‌داند که، نظامی مبتنی بر شناخت و اهداف از پیش تعیین شده است و در این نظام، کنشگر طبق دستور، عمل می‌کند. حکم استحباب آیه نیز منطبق بر نظام گفتمان احساسی و گونه تنشی ـ عاطفی است. در نظام تحلیل گفتمان «احساسی» وجه عاطفی گفتمان و چگونگی تاثیرگذاری این نظام بر مخاطب در کنار وجه معرفتی آن اهمّیت بسزایی دارد.